संगणकचा जन्मदाता : चार्लस/चार्ल्स बॅबेज

चार्लस बॅबेज

   आजच्या जगात कॉम्पुटर शिवाय कामाच एक पान देखिल हालत नाही. अनेक कारामती करणारा कॉम्पुटर पहिल्यांदा कोणी बनवला किंवा या अजब,अनोख्या जादुगार मशीनची पहिली कल्पना कोणाच्या डोक्यातून निघाली किंवा या मशीन चा जन्मदाता कोण?.....अशा सगळ्या प्रश्नांच एकच उत्तर असेल "चार्लस/चार्ल्स बॅबेज". तस कॉम्पुटर बनवण्यात बर्‍याच कॉम्पुटर साईन्टिस्टची मेहनत आहे. पण जस 'पहील श्रेय जो त्या उपकरणाची Discovery करतो त्याला जात, त्याला नाही जो त्या उपकरणात बदल करून त्याची शक्ती वाढवतो'. म्हणुनच या आधारे पाहिल तर बॅबेजचच कॉम्पुटरचा जन्मदाता आहे.

   चार्लस बॅबेज हे थोर गणिततज्ञ,तत्वज्ञानी आणि मेकॅनिकल इंजिनीअरही होते....पण त्यांना जास्त ओळखल जात ते त्यांच्या कॉम्पुटर मधील योगदाना बद्दल. त्याच्या या योगदाना बद्दल त्यांना "FATHER OF COMPUTER" या नावाने ओळखण्यात येत. त्यांचा जन्म तसा कधी झाला यात खरच खुप पेच आहे कारण 'ऑक्सफर्ड डिक्शनरी ऑफ नॅशनल बायोग्राफी(Oxford Dictionary of National Biography)'यांच्यानुसार त्यांचा जन्म २६-डिसेंबर-१७९१ साली झाला तर 'द टाइम्स(The Times) या वृत्तपत्रात त्यांचा जन्मसाल १७९२ साली झाला आहे अस छापुन आल होत. याउलट 'स्टे. मेरिज चर्ज( St. Mary's  Church Newington, London)'मध्ये ते 6 January 1792 साली जन्मलेल्याची नोंद आहे. ह्या सगळ्या पेचामुळे शेवटी त्यांच्या पुतण्यांनी जाहिर केले कि त्यांचा जन्मदिन २६-डिसेंबर-१७९१ आहे.
   बेंजामीन बॅबेज व बेस्टी बॅबेज यांना चार अपत्य होते...त्यातील एकाच नाव होत चार्लेस. बेंजामीन बॅबेज १८०१ मध्ये'प्रिड्स बॅंकेचे' भागीदारी होते. बेंजामीन बॅबेज व त्यांच कुटुंब १८०८ मध्ये 'इस्ट टेइनमाउथ (East Teignmouth)' येथे स्थलांतरीत झाले. इथे चार्लेसला अल्फिनटोन(Alphington)मधे असण्यार्‍या शाळेत पाठविण्यात आल. काहि काळासाठी त्याला 'किंग एडवर्ड ग्रामर( King Edward VI Grammar School)' शाळेतही पाठवण्यात आले.जेव्हा चार्लेस 'थर्टी स्टुडंट हॉलमन ऍकॅडमी(30-student Holmwood academy)'मध्ये जाऊ लागला तेव्हा त्याची गणिताशी मैत्री झाली. तो १६-१७ वर्षाचा होता तेव्हा त्याने दोन शिकवण्या लावल्या होत्या त्यातील 'ऑक्सफर्ड' शिकवणी मुळे त्याला केब्रिज विद्यापीठात (University of Cambridge) प्रवेश मिळू शकला.
   ऑक्टोंबर १८१० साली चार्लेस कॅब्रिज विद्यापीठाच्या ट्रिनीटी कॉलेज मध्ये दाखल झाला. त्याला इथे येण्यापुर्वीच गणिताबद्दल खुप आवड होती. इथे आल्यानंतर तो नियमीत लायब्ररी मध्ये जाऊन थोर गणितज्ज्ञ रॉबर्ट वूडहाऊस(Robert Woodhouse),जोसेफ-लूईस लॅग्रांज(Joseph-Louis Lagrange) व मारीआ गॅटेन अग्नेसी(Maria Gaetana Agnesi) यांच्याबद्दल वाचन करू लागला. त्याला गणिताने अक्षरश पछाडलेल होत ( आपल्यालाही गणित विषय परिक्षेत पछाडत पण त्याच्या भीतीमुळे...पण इथे याअर्थी नव्हे). गणितावर एवढ प्रेम असुनही तो 'स्टॅडर्ड मॅथेमेटिकल इन्सट्रक्शनस (standard mathematical instruction)' मध्ये नापास झाला. पण तरीही त्याने उमेद न सोडता गणितावर तेवढच प्रेम केल. याच विद्यापीठात १८१२ साली चार्लेस बॅबेज,जॉन हर्शेल,जॉर्ज पिकॉक व इतर मित्रांनी 'ऍनॅलेटिकल सोसाईटी (Analytical Society) स्थापन केली. याचापण एक खास किस्सा आहे एडवर्ड ब्रोमहेड(Edward Bromhead) यांच्या निवासस्थानी हि मंडळी नाश्टा करण्यासाठी एकत्र झाली तेव्हा ब्रोमहेड यांनीच या मंडळींना 'ऍनॅलेटिकल सोसाईटी' स्थापना करण्यास सांगितल. या ऍनॅलेटिकल सोसाईटी मध्ये कालबाह्य झालेले 'न्यूटोनीयन कॅल्कूलस(Newtonian calculus) ला पर्याय म्हणुन बनवन्यात आलेल नवीन 'ऍनॅलेटिकल कॅल्कूलस' वर काम चालायच. पुढे याच सोसाईटीच नाव बदलून 'कॅब्रिज फिलॉसॉफी सोसाईटी(Cambridge Philosophical Society)' अस ठेवण्यात आल.
    विद्यापीठात असताना बॅबेज आणखी एका सोसाईटीचा सदस्य झाला. हि सोसाईटी तर कमालच होती....यात सर्व सदस्य निसर्गामधील छुप्या घटनांचा/जागेंचा शोध घ्यायचे.ह्या सोसाईटीच नावही कामाप्रमाने कमाल होत-'द घोस्ट क्लब(The Ghost Club)'. आजही हा क्लब ट्रिनीटी कॉलेजमध्ये अस्तित्वात आहे. आजपर्यंत या क्लबने भरपुर रहस्यमय जागा शोधल्या आहेत.
    १८१२ साली म्हणजेच बॅबेज २० वर्ष वयाचा होता तेव्हा तो कॅब्रिजमधील पीटरहाऊस कॉलेज मध्ये आला....तो तिथला हुषार गणितज्ज्ञ होता....पण तरिदेखील तो प्रथम श्रेणीत पदवीधर होऊ शकला नाही. त्याने १८१४ साली परिक्षा न देताच पदवी मिळवली. अस होन शक्य नव्हत पण तो त्यावेळी शोध-निबंध लिहित असल्याने त्याला सूट दिली होती, त्याच्या प्राध्यापकांनी तो परिक्षेला बसला अस दाखवुन त्याला पास केल होत.

क्रमशः